Disiplin Cezaları Milletvekillerinin Genel Kurul ve komisyon çalışmaları sırasında İçtüzük’e aykırı sözler sarf etmeleri ve/veya eylemde bulunmaları durumunda kendilerine uygulanan yaptırımlardır.
Doğrudan Gündeme Alma Önergesi Tasarı, teklif veya KHK’lerin esas komisyona havale tarihinden itibaren komisyonda 45 gün içerisinde sonuçlandırılmaması durumunda hükümet veya teklif sahiplerinin, ilgili tasarı, teklif veya KHK’nin, komisyon aşaması atlanarak Genel Kurul gündemine alınması taleplerini içeren önergedir. Bu önergenin kabulü hâlinde tasarı, teklif veya KHK Genel Kurul gündemine son sıradan girer; aksi durumda komisyonda beklemeye devam eder.
Dokunulmazlık Bkz. Yasama dokunulmazlığı
Dostluk Grubu Ülkeler ve parlamentolar arası yakınlaşma ve iş birliğinin geliştirilmesi, bölgesel ve uluslararası konularda görüş alışverişinde bulunulması ve karşılıklı resmî ziyaretler marifetiyle ülkeler arasında dostluğun güçlendirilmesine katkı sağlama amacı taşıyan parlamenter oluşumlardır. Dostluk grupları, TBMM Genel Kurulu kararı ile kurulur ve bütün milletvekillerine açıktır.
Dönem Bkz. Yasama dönemi
Açıklamalarıyla 280 Parlamento (TBMM) Terimi
Ek Madde Yürürlükteki bir kanuna eklenecek bir hükmün, içeriğinden veya kanun yapım tekniğinden kaynaklanan sebeplerle ilgili kanunun mevcut maddelerinden birine eklenememesi veya maddelerin mevcut sıralamasına uygun düşmemesi durumunda diğer maddelerden sonra, ancak yürürlük maddesinden ve varsa geçici maddelerden önce yer alan maddedir.
Elektronik Cihazla Oylama Yasama dönemi başında milletvekillerinin parmak izlerinin alınması ve bunların Genel Kuruldaki elektronik sisteme tanıtılması suretiyle milletvekillerinin, bu sisteme girerek kabul, ret veya çekimser şeklinde oy kullanmalarıdır. Uygulamada, açık oylamaların tamamı ve kâtip üyeler arasında veya kâtip üyeler ile oturumu yöneten başkan arasında anlaşmazlık olması durumunda işaretle oylamalar elektronik cihazla yapılmaktadır.
Erken Seçim Anayasa’da öngörülen seçim dönemi dolmadan yapılan seçimlere verilen addır. Erken seçim, Meclisin bu yönde bir karar alması veya Cumhurbaşkanının Anayasa’da öngörülen şartlar altında seçimlerin yenilenmesine karar vermesi üzerine yapılır.
Erteleme Bir işin görüşülmesinin; komisyonda hükûmetin, Genel Kurulda ise komisyon veya hükûmetin temsil edilmemesi nedeniyle sonraya bırakılmasıdır.
Esas Komisyon Raporu, Genel Kurul görüşmelerinde esas alınan komisyondur. Hangi komisyonun esas komisyon olacağı, tasarı ve tekliflerin TBMM Başkanlığınca komisyonlara havalesi sırasında belirlenir.
Esas Numarası Kanun tasarı ve teklifleri ile denetim önergeleri ve diğer tezkerelerin niteliklerini ve kayıt sıralarını tanımlamak amacıyla bunlara verilen numaralardır. Örneğin kanun tasarıları “1/…” , kanun teklifleri “2/…” esas numarası alır. Taksim işaretinden sonraki sayı, tasarı ve teklifin kayıt sırasını gösterir. Bu numaralandırmanın amacı, tasnifi ve takibi kolaylaştırmaktır.
Fıkra Bir maddenin; satır başı ile ayrılan, kod kanunlarda ayraç içerisinde numara alan ve kural olarak bent, alt bent, cümle ve ibarelerden oluşan bölümüdür.
Geçen Tutanak Hakkında Konuşma Bir milletvekili veya bakanın, geçen birleşim tutanağında yer alan bir beyanının düzeltilmesine yönelik söz istemi üzerine Başkan tarafından verilen azami 5 dakikalık süre içerisinde yaptığı konuşmadır. Bu konuşmalar genelde yanlış anlaşılmaya müsait noktaların açıklığa kavuşturulması amacıyla yapılmaktadır.
Geçici Bakanlar Kurulu Cumhurbaşkanınca seçimlerin yenilenmesine karar verildiğinde bakanlar kurulunun çekilmesi üzerine seçim süresince ve yeni Meclis toplanıncaya kadar vazife gören geçici kabinedir. Cumhurbaşkanı, Geçici Bakanlar Kurulunu kurmak üzere bir başbakan atar. Geçici Bakanlar Kuruluna, adalet, içişleri ve ulaştırma bakanları TBMM’deki veya Meclis dışındaki bağımsızlardan olmak şartıyla, siyasi parti gruplarından oranlarına göre üye alınır.
Geçici Başkan Yeni seçilen Meclisin ilk birleşimden başlayarak Meclis Başkanı seçilinceye kadarki toplantılarına başkanlık eden en yaşlı milletvekilidir. Başkanlıkta herhangi bir sebeple boşalma olması durumunda ise yeni Başkan seçilinceye kadar, en yaşlı başkanvekili, Geçici Başkan sıfatına sahip olur.
Geçici Başkanlık Divanı Yeni seçilen Meclisin Geçici Başkanı, ikinci en yaşlı milletvekili olan Geçici Başkanvekili ve en genç altı milletvekili olan Geçici Kâtip Üyelerden oluşan heyettir.
Geçici Komisyon TBMM Genel Kurulu tarafından belirli amaçlarla kurulan ve bu amaç gerçekleştirildikten ya da kendilerine tanınan süre dolduktan sonra dağılan Meclis komisyonlarıdır. Meclis araştırması komisyonları ve Meclis soruşturması komisyonları bu tür komisyonlara örnek gösterilebilir.
Geçici Madde Kanunların geçiş hükümlerini düzenleyen ve hükmünü ifa ettikten sonra uygulanma kabiliyetini yitiren maddedir. Yeni düzenleme yürürlüğe girinceye kadar geçecek süre içerisinde yapılacak işlem ve düzenlemeler ya da uyulacak ilke ve kurallar ile daha önceki düzenlemelerden doğan hakların korunmasına ilişkin hususlar geçici maddelerde düzenlenir. Geçici madde; kanunun sonunda, varsa ek maddelerden sonra, yürürlük ve yürütme maddelerinden önce yer alır.
Gelen Kâğıtlar Listesi TBMM Başkanlığına sunulan bütün kanun tasarı ve teklifleri, resmî tezkereler ve komisyon raporları ile soru, genel görüşme, Meclis araştırması, Meclis soruşturması ve gensoru önergelerinin sahibi, Başkanlığa geliş tarihi, esas numarası gibi referans bilgilerinin yer aldığı basılı belgedir. TBMM internet sayfasında da yer alır.
Genel Gerekçe Kanun tasarı veya teklifi ile düzenlenen konunun mahiyeti ve önemine, önerinin hazırlanmasını gerektiren nedenlere ve ihtiyaçlara dair bilgiler içeren metindir. Kanun tasarı ve teklifleri, Meclis Başkanlığına genel gerekçe ile birlikte sunulmak zorundadır.
Diğer Parlamento (TBMM) Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Parlamento (TBMM) Terimleri Sözlüğü