Diyatonik Yalın dizi. Seslerin düz sıra halinde dizilip tam ve yarım tonların art arda gelişi. Bir oktavın 8 sesinin majör, minör ya da modal dizgeye ait oluşu. Diatonique (Fr.)
Diyez Önüne konulduğu notayı yarım ses incelten (tizleştiren) işaret. (#) işareti ile belirtilir. Diesis (It.).
Dizek (Porte) Müziğin yazıya dökülmesi için kullanılan ilk araç portedir. Beş paralel çizgi ve dört aralıktan oluşur. Notalar portedeki çizgilerin hem üstüne hem de aralarına yazılabilir. Portedeki notalar daha yukarı yerleştirildikçe, sesler tizleşir.
Dizi Birbirine komşu olan sekiz sesin, hiçbiri atlanmadan, ard arda sıralanmasına ise Dizi denir. Kalın sesten başlayıp ince seslere doğru çıkan diziye ise "çıkıcı dizi", ince sesten başlayıp, kalın seslere doğru inen diziye "inici dizi," denir. Dizi, başladığı sesin adını alır. (Örnek: Çıkıcı Do Dizisi...)
Dizi Türleri
Nota veya derecelerin porte üzerinde diziliş şeklidir. Üç ayrı türü vardır. Bunlar :
1- DİATONİK TÜR
2- ANORMONİK TÜR
3- KROMATİK TÜR'dür.
Açıklamalarıyla 1164 Müzik-Dans Terimi
Dizisellik Seriyellik. 12 tondaki ses yüksekliklerinin süre, gerilim ve ses rengi gibi diğer öğeler üstünde uygulanması. Serialism (İng.).
Do Anahtarı Portenin 1. , 2. , 3. ve 4. çizgilerinden başlayarak yazılmak üzere dört türü vardır. Anahtarın ortasındaki birleşim yerindeki çizgiye "Do" notası yazılır. Diğer notalar buna göre adlandırılırlar.
Do Anahtarları En yaygın türleri portenin alttan üçüncü ve dördüncü çizgilerine konur ve konuldukları çizgiye yazılan notalar "Do" adını alır. Do anahtarı orta frekanstaki sesleri göstermek için kullanılır. Viyola gibi çalgıların notalarının yazımı için Do anahtarı kullanılır. En yaygın kullanılan Do anahtarları tenor ve alto anahtarlarıdır.
Dodekafonik On iki sesle ilgili. Dodécaphonique (Fr.).
Doğaçlama
1. Müziğin o anda yaratılması. İçten geldiği gibi çalma. Improvisation (Fr.).
2. (Dans) Dansçının kimi zaman koreografi gereği, kimi zaman herhangi bir koreografiye bağlı kalmaksızın, önceden belirlenmemiş biçimde, gösterim ya da prova esnasında gerçekleştirdiği dans performansı.
Doigté (Fr.) Notanın hangi parmakla çalınacağını belirleme. Parmak sayısı.
Dolap
Bir müzik parçasında, bir bölümün tekrar edilmesi istenir, fakat tekrar edilecek bölümün sonunda veya sonuna doğru bir değişiklik de yapılmış olabilir. Değişiklik yapılan bölüm yazılır ve önüne çalınacak bölümün üstüne (1) , ikinci bölümün üstüne de (2) yazılır.
Normal çalışta önce 1 yazılı bölüm çalınır, tekrarında ise 1 yazılı bölüm atlanır ve 2 yazılı bölüm çalınır. Porte üzerinde 1. ve 2. defa çalınacak bölümler çizilerek gösterilir. Bu işarete dolap adı verilir.
Dolce Tatlı, yumuşak, hafif.
Dolendo (İt.) Üzüntülü.
Dominant (Fr.) Dizinin beşinci sesi.
Donanım
1- Anahtarın önüne konulan değiştirici işaretler ve ölçü rakamlarının bulunduğu
bölgeye donanım denir.
2- Dizek üzerindeki tonalite veya makama ait değiştirici işaretler.
Döneç Dönüş işareti. İki kez okunması istenilen notaların başlama yerine "İleri Döneç", bitme yerine "Geri Döneç" konulur. Döneçlerin arasında kalan notalar İKİ KEZ okunur. (Parça yeni başlamış ise yalnız "Geri Döneç" de kullanılabilir.)
Dönem "Period" Avrupa Sanat Müziğinde bir eserin çoğunlukla sekiz ölçüden oluşan ve iki müzik cümlesini kapsayan yapısal kesimi.
Dönemsel Biçim Sonat biçiminde yazılmış yapıtlarda, ilk bölümde sunulan konuların, sonraki bölümlerde de kullanılması. Örnek: César Franckın re minör senfonisi.
Döngüsel, Dönüşümlü biçim Belli bir temanın, sonat, konçerto, senfoni gibi bölümlü yapıtların birden çok bölümünde, olduğu gibi ya da değişime uğrayarak ortaya çıkması durumu. Cyclic form (İng.).
Diğer Müzik-Dans Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Müzik-Dans Terimleri Sözlüğü