Güncel Sanat terimleri sözlüğümüzde Tabhane terimi ile ilgili, kısa açıklayıcı bilgiler aşağıda gösterilmektedir. Tabhane nedir? Tabhane ne demek? Tabhane hakkında kısa bilgi gibi içerik arayışınıza cevap olabilecek kısa bilgiler sayfamızda yer almaktadır.
Tabhane Terimi Hakkında Bilgiler
Sanat Terimi Olarak Tabhane:
Osmanlı İmparatorluğu'nda misafirhane yapılarına denir. Tabhane erken osmanlı mimarlığında camii yapılarıyla organik bütünlük içerisinde inşaa edildiği için Tabhaneli Camii, Zaviyeli veya ters t planlı gibi adlandırmalarla farklı bir tipoloji doğmuştur. Tabhaneli camiilerin ilk örneklerinde tabhane mekânları asıl ibadet mekânlarından olabildiğince bağımsız ve dışarıya açılabilen müstakil mekânlar halindeyken zamanla bağımsızlıklarını kaybetmiş ve asıl ibadet mekânının bir devamı olarak camii bütünlüğüne katılmıştır. İstanbul'un ilk büyük külliyesi olan Fatih Külliyesinde mekânlarının camiiden bütünüyle ayrıldıklarını ve külliye bütünlüğü içerisinde ayrı birimler olarak yer aldıklarını biliyoruz. Tabhaneli camiilerin inşaası bundan sonrada devam etmekle birlikte, tabhane mekânlarının Edirne 2.Beyazıt, İstanbul Beyazıt ve Gelenbe Yavuz Sultan Selim Camii'nde olduğu gibi kendi içinde ayrıca planlandıkları anlaşılıyor. Klasik dönemin büyük külliye kuruluşlarında ise tabhaneler külliye bütünlüğü içerisinde yine ayrı mekânlar olarak yer almışlardır. Örnek: Nusretiye Camii misafirhaneleri.
Arkeoloji Terimi Olarak Tabhane:
Misafirhane. Dini yapıların bir bölümü olup, özellikle gezici dervişlerin misafir edildiği oda.
Osmanlı Türkçesi Terimi Olarak Tabhane:
Osmanlı imparatorluğunda Misafirhane. Dinî yapıların bir bölümü olup, özellikle gezici dervişlerin misafir edildiği yapılara denir. Tabhane, Erken Osmanlı mimarlığında cami yapılarıyla organik bütünlük içerisinde inşa edildiği için Tabhaneli Cami, Zaviyeli Cami veya Ters T Planlı Cami gibi adlandırmalarla farklı bir tipoloji doğmuştur. Tabhaneli Camilerin ilk örneklerinde Tabhane mekânları asıl ibadet mekânlarından olabildiğince bağımsız ve dışarıya açılabilen müstakil mekânlar halindeyken zamanla bağımsızlıklarını kaybetmiş ve asıl ibadet mekânının bir devamı olarak cami bütünlüğüne katılmıştır.
Benzer Sanat Terimleri
Çeşme: Genel su sağlama sistemlerinden gelen suyun kamunun kullanımına sunulduğu hayır yapılarıdır. İlk çeşme yapılarının Antik Roma'da ortaya çıktığı biliniyor. Nympheum denilen bu yapılar hem hayvanların sulanması, hem içme suyu sağlama, hemde görsel bir zenginlik sağlamak amacıyla yapılmıştır. Orta Çağ Avrupa'sında çeşme küçük ve önemsiz bir yapıyken, Barok döneminde eststik ve mimari açıdan gelişmiş çeşme yapıları inşaa edilmeye başlanmıştır. Roma Trevi Çeşmesi iyi bir örnektir. Osmanlı İmparatorluk'unda Lale Devri'ne kadar çeşme küçük ve yalın çoğu zaman bir duvara yapışık yapılar halindedir. Anıtsal meydan çeşmeleri Osmanlı'da Avrupa kent kültürünün tanındığı 18. Yüzyıldan itibaren inşaa edilmişlerdir.
Sebil: Cadde ya da sokak kenarlarında yoldan geçenlerin su içmesi için yapılmış hayır yapıları. Sebillerin çeşmelerden farkı bir su sağlama sistemine bağlı olmamalarıdır. Daire ya da çokgen plan kuruluşları ile sebiller bir iç mekâna sahiptirler ve bu mekân dışarıya üzerinde küçük pencere açıklıkları bulunan madeni şebekelerle açılır. Sebiller bir külliyenin parçası olabileceği gibi bağımsız olarakta inşaa edilmişlerdir. Özellikle 18. Yüzyıldan sonra İstanbul'da çok sayıda sebil inşaa edilmiştir.
Su Kemeri: Su borularının basınca dayanıklı yapılamadığı dönemlerde kentin su ihtiyacını sağlayan suyolunun hep aynı yükseklikte ve çok az eğimli biçimde yapılması gerekirdi. Bu amaçla vadilerin aşılması gerektiğinde kemer dizilerince taşınan suyolları inşaa edilmiştir. Köprüye benzeyen bu yapılara su kemeri adı verilir. İlk su kemerleri Antik Roma döneminde yapılmıştır.
Su Terazisi: Şehre getirilen suyun havalandırılıp basınç kazandırılarak kamusal yapılara dağıtılması için inşaa edilmiş çoğunlukla kare planlı küçük kulelere "Su Terazisi" denir.
Hamam: Kamusal nitelikte yıkanma yapısı veya mekânı. Özel olarak ısıtılan sıcak suyu ile gerçek anlamda ilk hamam yapıları Romalılar döneminde inşa edilmiştir. Ancak Roma hamamları sadece yıkanma yapıları değil, aynı zamanda birer toplumsal merkezdir. Geç Antik Çağ'da yaklaşık M.S. 5. Yüzyılda genel ekonomik çöküşle birlikte hamamlarda ortadan kalkmıştır. Daha sonraları Bizans Döneminde yapılan hamam yapıları ne boyut ne de mimari önem açısından Roma hamamları ile kıyaslanamazlar. Hamamın yeniden önemli bir yapı haline gelişi Anadolu Selçuklu özellikle de Osmanlılar zamanında olmuştur. Türk toplumunda hamam gerçek fonksiyonuna çekilmiş olarak karşımıza çıkar. İslam inancında temizliğe verilen önem nedeniyle böyle kamusal yıkanma yapıları Türk toplumunda olabildiğince yaygınlaşmıştır. Türk mimarisinde hamam yapıları başlıca şu bölümlerden oluşmaktadır: Soyunmalık (Camekân), Ilıklık, Sıcaklık, Halvet, Külhan.
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Online Sanat Terimleri Sözlüğü