Hattatların ve kâtiplerin kalem yontmak için kullandıkları kalemtıraşın, Arapça adıdır.
Eğe cinsinden bir âlet. Kamış kalemin elyafı ile diğer kısımlarının temizlenmesinde kullanılırdı.
Divitin temizlenmesinde kullanılan âletin adıdır.
Yazı mürekkebi; yazı yazmaya mahsus siyah veya renkli sulu madde. Dude denilen isten yapılır. Gûlzar-ı Savab'da. bir kaç çeşit mürekkep yapımı tarif edilmiştir.
Mürekkebe, iyi akması için, kaynatılmış nar kabuğu suyu konur.
"Hokkana lika koy, üzerini isle yapılmış mürekkeple doldur, biraz sirke yahut koruk suyu kat, biraz da aşı, zırnık kâfur koy; karıştır". Eskiden mürekkebi dövmek ve inceltmek için kervanlarda develerin üstüne, yanlarına şişeler veya fıçılar içinde asarlarmış. Develer hareket ettikçe mürekkep karışır, kendi kendine dövülürmüş. Ya da hamamlarda kapı tokmaklarına asılır, kapı açılıp kapandıkça mürekkep çalkalanıp incelirmiş.
Açıklamalarıyla 1053 Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimi
Kuruduktan sonra çok parlak duran mürekkep.
Sürh adı verilen kırmızı boyayı ezmekte kullanılan âlet. Mermer veya somakiden düz olarak yapılır; üstüne konan madde, mermer veya billurdan bir âletle ovularak ezilir.
Kamış kalemlerin birbirine veya mahfazaya çarparak bozulmaması için, divitin kalem konan kısmına yerleştirilen örtü. Genellikle çuhadan yapılmıştır.
Kalemin yarılması işinde kullanılan kalemtıraş.
Hattatların, kalemin ucundaki kılları almada kullandıkları âlet. Mürekkep lif (lika) ile kullanıldığından, yazarken, çürüyen lif parçaları kalemin ucuna takdirdi. Bunları almak için mihatta kullanılırdı.
Yanlışları düzeltmek için, yazıyı kazımakta kullanılan kalemtıraş, bıçak.
Ucu ince tığlarla biten, mihrap şeklinde kitap başlığı, serlevha.
Milhez ile ilgili bilgilere bakınız.
Renkli mürekkep yapmakta kullanılan maddeleri ezmeğe yarayan âletin adı. Buna havan da denilirdi. Somaki, pirinç veya mermerdendi.
Mürekkep süzecek âlet; keçe veya çuhadan olur.
Eski ciltlerde alt kapağa sertâb ile bağlanıp, üst kapak ile kitap arasına girerek sayfa kenarlarım koruyan, ucu sivri parça. Sivri uçtan kenara olan uzunluk, kapak eninin yarısına eşittir. Türkçesi karga'dır. Eski Türk ciltlerinde mıklebin üst ve iç tarafı da cilt kapağı kadar süslüdür, iç yüzlerde görülen katı'a süslemelere mikleb içinde de rastlanılan. Mikleb, okuma sırasında, kalınan, sayfayı göstermek için de kullanılır.
Kalem koymak için kullanılan kutunun Arapça adıdır. Daha çok kalemdan adı ile anılmıştır. Çoğunlukla mukavvadan ve beyzî olanları kullanılmıştır.
Eski yazma kitapların cildinin alt kapağı kenarına eklenen bir ektir ki ucu kapların ortasına kadar gelir, ekseriya kitaplar okunurken sahife arasında bir işaret gibi de kullanılabilir.
Kesecek âlet, makas. Kâğıt makası ile ilgili bilgilere de bakınız.
Kamış kalemin kabuğunu soymaya yarayan âlet.
Makta ile ilgili bilgilere bakınız.
Diğer Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri Sözlüğü