Klasik Dönem'de Hippodamos adlı mimarın geliştirdiği karşılıklı birbirini kesen cadde ve sokaklardan oluşan ızgara şeklindeki şehir planı sistemi.
Solan zamanında Atina kent devletinde süvari sınıfına dâhil yurttaşlara verilen ad.
Eski Yunan ve özellikle Roma kentlerinde at ve araba koıularının yapıldığı, etrafı seyirci yerleri ile çevrili alanlar.
M.Ö. 2500 yılı civarında, hiyerogliften aşamalı olarak doğan Mısır yazısına verilen ad. Hiyeroglifteki formel resim yazısını, aynı ilkelere dayanan yuvarlak hatlı bir yazıya dönüştürmüştür.
Açıklamalarıyla 574 Arkeoloji Terimi
İlk kez M.Ö. 4 bin yılının sonunda yazıldığı belgelenen Mısır yazısına verilen ad. Harfler, çift harfler, üçlü harfler ile sözcüğün anlamının dahil olduğu kategoriyi işaret eden 'belirteç'lerden oluşmaktaydı.
Eski Yunan ve Makedon ordusunda ağır piyade sınıfından savaşçılara verilen isimdir. Dizlik, göğüs zırhı, kalkan kuşanırlardı. Kullandıkları giysi ve malzeme manda derisinden veya tunçtan yapılırdı.
1- Bin yıllar boyunca aynı yere insanların yerleşmesiyle yapı katmanlarının oluştuğu suni tepe.
İlk çağlarda insanlar henüz yerleşik düzende yasamadıklarından, çoğunlukla da ağaç kovuklarında ve mağaralarda barındıklarından höyüklere rastlanmaz. Ancak Neolitik çağdan itibaren kurulan toprağa bağımlı yerleşmeler, çeşitli felaketlerle yıkılıp yok olurlar; zamanla bunların düzeni tabii olarak bir toprak katmanıyla kaplanır. Çoğu zaman da bu yıkıntının üzerine başka bir topluluk gelip yerleşir veya yıkılan kendin eski sahipleri şehri tekrar yeni bastan imar ederler. Hep ayni yere gelip yerleşmesinin nedenleri arasında, yörenin coğrafi özellikleri, iklim şartları ve toprak verimliliği ile su durumu basta gelmektedir. İste, bu tür Kültür kalıntılarının bulunduğu tepeler höyük karakteri taşırlar. Örneğin, Çanakkale'nin 25 km. güneyindeki Troiaâ
'da, bilimsel kazılar sonucu 9 katli bir yerleşimin varlığı kesin olarak saptanmıştır. Diğer bazı örnekler olarak Çorum-Alacahöyük ve Karahöyük, Kayseri-Kültepe, Keban yöresindeki Norsuntepe ile Kuzey Suriye'deki Tell Halaf, Tell Tayinat, Til Barsip sayılabilir.
2- Düzlük ovalar ve platolarda görülen, tepe biçiminde ancak insan eliyle yapılmış, kültürel katmanlardan oluşan yerleşim alanlarına verilen ad. İnsanların aynı bölgede yüzyıllar hatta binyıllar boyunca yerleşmeleri ve yaşamaları sonucunda, yukarıda bahsettiğimiz coğrafi alanlarda kolayca farkedilebilecek yüksekliklere ulaşırlar. Örneğin Anadolu'da bulunan Gavurtepe, Asartepe, Hisartepe, Çatalhöyük, Kültepe bu höyüklerden sadece bir kaçıdır.
Camilerde hükümdara ayrılan bölüm. Bazen galerinin bir bölümü, bazen ayrı bir daire şeklindedir.
Antik dönemde su taşınmasında kullanılan, suyu dökmek için bir dikey, kaldırmak için iki yatay kulpu bulunan şişkin gövdeli bir testi.
Eski Yunanistan'da dinsel içerikli şiirlere verilen ad.
Bir fikri ifade etmek için harf yerine kullanılan şekillere verilen ad.
Kralları korumakla görevli seçme Pers birliklerine verilen ad.
Roma'da, kralların sahip olduğu yürütme yetkisine verilen ad.
Birincil konteksti bozulmaksızın günümüze kadar gelebilmiş buluntulara verilen ad. Bir arkeolojik kazıda, bir buluntu üç bin yıl önce bırakıldığı yerde ele geçirilebilirse, bu buluntudan çok önemli bilgiler edinebiliriz.
Anadolu'daki tapınaklarda en sık kullanılan düzene verilen ad. Sütunlar profilli kaideler üzerinde yükselir ve Dor Düzeni'ne oranla daha ince yapılıdır. İnce bir silmeyle ayrılan derin sütun yivleri yirmi dört tanedir. Sütun başlıkları basıktır. Sağ ve sol yüzünde (bazen dört yüzde de) birer volüt yani koç boynuzu ile sonuçlanır. Volütler İon Düzeni'nin tanıtıcı özelliğidir.
Birbirine paralel ve dik sokaklar arasında kalan kare ya da dikdörtgen yapı alanlarından (adalardan) oluşan kent planı. Bu tip kent plancılığının mucidinin Miletoslu Hippodamos olduğu ileri sürülmektedir.
Merkezi planlı, büyük kubbesi ana eksen üzerindeki iki yarım kubbe tarafından desteklenen cami tipi.
Dönüşümlü, iki dar bir uzun kabarık tanelerden oluşan bir astragali süsleyen, oyulmuş ya da boyanmış bezemeli silme.
Yumurta dizisi ya da İon ovolosunun diğer adı.
Antik dönemde Batı Anadolu'da Foça'dan Güllük Körfezi'nin kuzey kısmına kadar olan bölgeye verilen isim.
Diğer Arkeoloji Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Arkeoloji Terimleri Sözlüğü