Eksik Baskınlık Bir özelliği kontrol eden iki alelin birbirlerine baskın ya da çekinik olmaması durumudur. Aslanağzı bitkisinin çiçek rengi ve endülüs tavuklarındaki tüy rengi eksik baskınlığa örnek olarak verilebilir.
Elektroforesis DNA parçacıkları ya da proteinler gibi iri molekülleri, benzeri moleküllerle bir arada bulunduğu karışımlarından ayrıştırmakta kullanılan bir yöntem.
Enzim Hücre içinde üretilen ve bütün hayat olatlarını başlatan, hızlandıran, protein yapısındaki katalizör proteinlere verilen ad. Biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşme sürecini hızlandırır, ancak sürecin oluş biçimini etkilemezler.
Eş Baskınlık
1. Heterozigot genotipteki bireylerde, her iki alelin fenotipi ayrı ayrı ve farklı bir şekilde etkilemesi.
2. Bir karakterle ilgili alel çiftleri bir araya geldiğinde her ikisinin de birlikte etkisini fenotipte göstermesine eş baskınlık denir. Her iki alel de büyük harflerle gösterilir.
Eşey Kromozomları (Gonozomlar) Cinsiyeti belirleyen kromozomlardır. Genel olarak dişilerde XX, erkeklerde ise XY ile gösterilip bir çifttir. Dişilerde gonozomlar (XX) birbirleriyle tam homologtur. Erkeklerdeki gonozomlar (XY) ise birbirleriyle tam homolog değildir. Diploit canlılarda genel olarak bir çift gonozom bulunur.
Açıklamalarıyla 170 Genetik Terimi
Eşeye Bağlı Genler Cinsiyeti belirleyen kromozomlar X ve Y kromozomlarıdır. Bu kromozomların üzerinde yer alan genlere eşeye bağlı genler denir. Bu genler dişilerde X kromozomları, erkeklerde ise X ve Y kromozomları üzerinde taşınır.
Eşeyli Üreme Farklı iki eşey hücresinin birleşmesiyle bir canlı oluşması.
Eşeysiz Üreme Bir canlının özelleşmiş üreme hücrelerini meydana getirmeden tıpatıp atasına benzer canlıların oluşmasını sağlayan üreme şeklidir.
Faktör Mendel, özelliklerin kalıtımından sorumlu birimlere faktör adını vermiştir. Bu kalıtım faktörlerinin, yani genlerin, kromozomlar üzerinde yer aldığı ve onlarla birlikte kalıtıldığı düşüncelerini 1902 yılında Walter S.Sutton ve Theodor Boveri ortaya koymuştur. Kalıtımın kromozom teorisi olarak bilinen bu teori, genlerin kromozomlar üzerinde aktarıldığına doğrudan kanıtlar sağlayan Morgan ve Bridges'in çalışmalarıyla desteklenmiştir.
Fenotip
Bir canlının gözle görünür özellikleri. Anne ve babadan üreme olayı ile yavruya aktarılan genlerce oluşturulan karakterlerin dış görünüşüne denir. Canlı fenotiplerinin oluşmasında gen ve çevre etkileşmesi görülür.
Örnek: Göz renginin siyah, mavi, yeşil oluşu, saç şeklinin düz, kıvırcık olması, kan gruplarının A,B... olması gibi.
Fiziksel Harita DNA'daki kalıtıma bağlı olmayan, yani her DNA'da bulunan tanımlanabilir nirengi noktalarını gösteren tablo. İnsan genleri için en ayrıntısız fiziksel harita 23 kromozomun eklemlenmelerini gösterir. En ayrıntılısıysa kromozomlardaki nükleotid dizilerini gösterir.
Fosfodiester Bağı DNA'daki fosfat ile şeker arasındaki bağ.
Gamet Erkek ve dişi üreme hücresine verilen ad.
GDO Bir canlıdaki genetik özelliklerin kopyalanarak, bu özellikleri taşımayan bir canlıya aktarılması sonucunda üretilen canlı organizmalara Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar, kısaca GDO adı verilir.
Gen
1- DNA molekülünün ortalama 1500 nükleotitten oluşmuş canlının kalıtsal özelliklerinden herhangi birini taşıyan parçası. Kalıtımın temel fiziksel ve işlevsel birimi. Her gen, protein veya RNA molekülü gibi özel bir işlev taşıyan kromozomların belli bir noktasındaki nükleotid dizilerinden oluşur.
2- DNA molekülü içinde yer alan ve belirli bir proteinin sentezi için şifre veren bölüme denir. Bezelyelerde bulunan bir gen çiçeklerin mor renkli olmasını, diğer bir gen ise tohum şeklinin düz olmasını sağlar.
Gen Ailesi Benzer ürünler veren ve birbiriyle yakından ilintili genlerin meydana getirdiği grup.
Gen Aktarımı Bir canlıdaki genetik özelliklerin kopyalanarak, bu özellikleri taşımayan başka bir canlıya aktarılması.
Gen Haritalaması Bir DNA molekülündeki genlerin göreceli konumlarının belirlenmesi. Bu haritalamada hangi genin bir diğerine göre molekülün neresinde yar aldığı ve aralarında neler bulunduğu belirlenir.
Gen Klonlaması Seçilmiş bir genin bir vektör (plazmit veya virüs) içerisine eklenerek bir bakteriye aktarılması ve sonra bu bakteri aracılığı ile pek çok kopyasının üretilmesi işlemine gen klonlaması adı verilir.
Gen Mühendisliği Genetik materyal olan DNA üzerinde yapılan değişikliklerle ilgilenen bir bilim dalıdır. Biyoteknoloji ile gen mühendisliği aynı şeyler değildir. Biyoteknoloji, gen mühendisliği yöntemlerini araç olarak kullanan bir teknolojidir.
Diğer Genetik Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Genetik Terimleri Sözlüğü