Delail-i Hayrat
1. Ayet, hadis ve duaları içine alan yazma kitap. Bazılarında Kâbe ve Ravza-i Mutahhara'nın el çizimi minyatüre benzer resimleri vardır. Buna kısaca Delail veya Delail-i Şerife adları da verilir.
2. Hayırlara rehber ve aracı olan dua kitapçıkları.
Delail-i Şerife Ayet, hadis ve duaları içine alan yazma kitap. Bazılarında Kâbe ve Ravza-i Mutahhara'nın el çizimi minyatüre benzer resimleri vardır. Buna kısaca Delail veya Delail-i Hayrat adları da verilir.
Dendan
1. Farsçada «diş» demektir. Eski yazıda sin ( س ) harfinin dişlerine ve yazıda buna benzer bir, iki ve üç harfin yan yana gelmesiyle meydana gelen dişlere verilen isim, Sin dişlerine verilen addır.
2. Tezhip terimi olarak, başlıklarda, giriş çıkış ve dönüş yerlerinde, kendine mahsus yapılan ve dişe benzeyen şekillere de dendan adı verilir.
Dendanlı Rumî Sade Rumî sınır çzgisinin iç kısmında münhani örneklerle süslenmiş rumi örneğidir.
Deri
Eski Türk ciltleri genellikle deridendir. Bu iş için, üzerine kabartma bezemeler işlemeye en uygun olan ve meşin denilen koyun, derisi, sahtiyan denilen keçi derisi ve rak adı verilen ceylan derisi kullanılmıştır.
Bu derilerin çeşitli kısımlarına şu isimler verilir: Hayvanın baş tarafına gelen deri kısmına kafa, baştan kuyruğa kadar olan kısma sırt, kenara gelen kısma etek denir. Derilerde kurt yeniklerinden meydana gelen izlere de okra denilir.
Açıklamalarıyla 1055 Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimi
Deri Ciltler Deri üzerine kalıpla kabartma, gömme veya elle yapılan, çizme, oyma teknikleri ile hazırlanan cildi erdir.
Deri Kaplı Üzerine deri veya ak deri kaplanmış kitaplar hakkında kullanılır.
Deri Tıraşlamak Ciltçilikte kullanılan derinin, tıraş bıçağı ile istenildiği kadar inceltilmesi işlemine denir.
Derkenar Yazma kitaplarda, sayfa kenarındaki beyit veya yazılar. Esas yazının kenarlarına yazılan yazı. Çıkma yazı. Yazının/resmin alt ya da yan taraflarındaki boşluklara yazılan kısa not yazıları.
Desen Yalnız çizgilerle boyasız olarak yapılan resim.
Deste Tezhip terimi olarak, on yaprak altın varaktan ibaret pakete denir.
Destesenk (Destezenk - Destisenk) Ezme işleminde kullanılan, billur veya mermerden yapılmış âlet. Somaki, porselen ve diğer sert taşlardan da yapılır ve özellikle tezhipte kullanılan boyaları ezmekte kullanılırdı.
Deşti Eski bir yazı çeşidi.
Devat Hokka ve kalem mahfazası işini aynı zamanda gören divit'in. Arapça ismi. Türkçede divit olarak isimleşmiştir.
Devlet Âbâdî İpekten yapılan kâğıtların bir çeşidi. Buna âbâdî de denir. Hindistan'ın Devlet-âbâd şehrinde yapıldığından bu adı almıştır.
Dış Pervaz Levhaların dış tarafına veya boya ile çekilen pervaza verilen ad.
Dimişki Şam (Dimeşk)'da yapılan ve eskiden kullanılan düşük kaliteli kâğıtlardan birinin adı. Âlî'ye göre, zamanında kullanılan kâğıtların en âdisi idi.
Dip (Sırt) Ciltte alt ve üst kapağı bağlayan kısım. Sırt da denir. Klâsik ciltlerde sırt yuvarlak değil, düzdür. Yazı ya da bezeme yoktur.
Dip Kösteği Şirazeler örüldükten sonra kitabın sırtına yapıştırılan ince meşin. Şirazeler de buna yapışır ve dikişlerle kolonlar bu deri altında yapışmış olarak kalır. Modern ciltlerde bu deri yerine bez veya kâğıt yapıştırılmaktadır. Bu işe dip tutmak denir.
Dip Taşı Altın varakçıların üstünde altın dövdükleri mermer taş.
Diğer Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri Sözlüğü