Zarf Bir şeyi kavrayan, çevreleyen. Yazma eserlerde kap ve metin harici kısımlar anlamına gelir.
Zemin Doldurma Bir tezhibin şekli belli olup altınları sürülerek tahriri bitince araları münasip renklere boyanırsa buna zemin doldurma denilir.
Zemin Fırçası Zeminin büyük ve küçüklüğüne göre kalınlıkları değişir.
Zencirek
Yazma kitapların sayfa kenarlarına ve levha yazılarının etrafına, iki çizgi arasında altın yaldızla yapılan zincirleme halkalar şeklindeki süsleme suya verilen ad.
Tezhipli sayfa kenarındaki geçmeler.
Zer Mühre Altın parlatmaya yarayan ucu akik mühre.
Açıklamalarıyla 1055 Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimi
Zercetvel Yazma eserlerde sayfa kenarlarına altınla çekilen çizgilere verilen ad.
Zerduva Cilt Kadife kaplı cilt.
Zerdüz Altın ile iş yapan, altınla yapılmış iş. Kap. Sırmalı kap manasına da gelir.
Zerdüz Cilt Kitabın kabını teşkil eden mukavvanın göbek ve kenarı kesilir; Buraya yerleştirilen kadife altınla, işlenerek zerdûz cild yapılırdı. Buna zerdûz kap da denilmiştir.
Zerdüzan Altın işleyenler.
Zerdüzi Deri üzerine altın işlemeli cild.
Zerefşan
1- Varak altın toz haline getirildikten sonra jelâtinli su ile karıştırılıp fırça ile kâğıt üzerine serpilmesinin bir şeklidir. Sonra zermühre sürülerek parlatılır. Kâğıtların yazı ve süsleri zemininde kalır.
2- Altın serpmek, püskürtmek; püskürtme altınla yapılan süsleme çeşidi. Varak altın toz hâline getirilip jelâtinli su ile karıştırılır. Daha sonra fırça ile (veya elek üstünden), jelâtinli su ya da yumurta akı sürülmüş kâğıda serpiştirilir. Zermühre ile parlatılır. Eski ve kıymetli kitaplar çoğunlukla bu tür kâğıt üzerine yazılmıştır.
Zerefşanlı Ebru Ebrunun üzerine varak altının ezilerek serpilmiş şekli.
Zerender-zer Süsleme terimi. Sarı altın üzerine yeşil altınla yapılan süsleme.
Zerender-zer Nokta Altın zemin üzerine tekrar altınla, düzgün şekillerle yapılan nokta.
Zerendüd Altın yaldızlı. Kâğıdın üzerine sıvama altın sürülmesine verilen ad. Çoğu minyatürler bu altın üzerine yapılmıştır.
Zerkâr Altın işleme; sırma ile işlenmiş.
Zerkûf Altın tozu, altın yaprak yapan, sarı yaldız yapan sanatkâr.
Zermühre Altın parlatmak için, akik, Süleymani taş, yeşim veya ağaçtan yapılan, ucu sivri ya da toparlak ve bir çubuğa bağlı âletin adı. Mazgala da denilmiştir. Bununla parlatılmış işlere Pesend denilmiştir.
Zernişan İrili ufaklı altın noktalarla süslenmiş kâğıtlara verilen ad. Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver'in anlattığına göre kalbur üzerine altın varak konularak üzerinden kuru bir fırça geçirilir; altın, gayrimuntazam iri parçalar hâlinde, kalburun altındaki kâğıt üzerine yayılır. Bu tür altınlanan kâğıtlar çok kıymetlidir.
Diğer Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri Sözlüğü