Haseki Küpesi Süslemede kullanılan küpe biçimindeki çiçeğin adıdır.
Hassa Hârcı Sanatkârlar hakkında da bu umumî hüküm caridir. Onlarda liyakat ve sanatta ilerlemeleri nispetinde ücretleri muayyen bir terakki nispetine bağlıdır. Gayri muayyen ve her şahsa göre değişebilen bir ücret almazlar. Bu miktar sanat kudretleri nispetinde alacakları ücret padişahın maiyetine mahsus ücretlerden tesviye edildiğinin ve bu fasıldan para aldıklarının ifadesidir.
Haşebi Ağaç liflerinden yapılan eski yazı kâğıtlarına verilen ad.
Haşiye Kenar, pervaz; bir kitabın, sayfa kenarına veya altına yazdan yazı; bir eserin metnini şerh ve izah eden kitap.
Hat
Yazı. Bazan da, hüsn-i hat gibi, "güzel yazı" anlamında kullanılmıştır.
Arap yazısı zamanla ve özellikle Türklerin elinde çok gelişmiş, büyük bir estetik değer kazanmıştır. Bu gelişmelerle birçok yazı çeşidi ortaya çıkmıştır: Ma'kili, küf i, aklâm-ı sitte (altı kalem, şeş kalem : sülüs, nesih, muhakkak, reyhani, tevki*, rik'a), talik, divani, siyakat, icazet...
Bunlara şikeste, sünbüli, seçeri, celiler, hurdalar, mülâsıklar, kırmalar, gubariler ve bezeme yazıları da eklenirse İslâm yazılarının sayısı çok artacaktır. Bunların bir kısmı sanat endişesi ile bir kısmı da pratik gaye ile ortaya çıkmıştır. Ama her iki şekilde de daima güzellik fikri hakim olmuştur.
Böylece hüsn-i hat «güzel yazı, yazı güzelliği» adı altında güzel sanatların bir kolu, hattatlık adı altında da bir sanat mesleği meydana gelmiştir. Hat sanatı uzun yıllar levhalarda resmin, de yerini tutmuş ve şaheserler meydana getirilmiştir.
Açıklamalarıyla 1054 Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimi
Hatai (Hatayı) Merkezinde lotusu andıran stilize edilmiş bir çiçek, motifi ve etrafındaki dallarda stilize çiçek ve yapraklar bulunan süsleme biçimi. Ayrıca eskiden kullanılan kâğıtlardan birinin adıdır. Türkistan'da Hatay şehrinde imal edilir, ham olarak gelir ve abadi gibi aharlanıp mührelendikten sonra kullanılırdı. Ağaç elyafından yapılmıştır.
Hatem Mühür.
Hatibi Mütenevviye Hatip ebrusunun bir türüdür.
Hatime Bitiş. Yazma kitaplarda müellifin eserini bitirirken yazdığı duaları, hattatını, varsa müzehhibini belirten yazılan kapsayan son yaprak. El yazması kitapların son sayfası, genellikle eseri kaleme alan hattatın imzası burada bulunurdu ve kitabın ilk sayfaları gibi son sayfası da tezhiplenirdi.
Hatip Ebrusu H. XII. (Milâdi XVIII.) yüzyılda Ayasofya hatibi olduğu bilinen zatın yaptığı ebrulara ve benzerlerine verilen ad. Belirgin olmayan dörtgen köşelerinde renkli çiçek desenleri şeklinde tertiplenmiş ebrulardır.
Hatt-ı İcâzet İslâm yazılarından birinin adı. "Kırma" da denilir. Sülüsle nesih arasındadır. Hattat icazetnameleri, vakfiyeler ve dua kitapları, Kur'an'lann bilhassa sure başları bu yazı ile yazılıdır. Elif başları kıvrık ve harfler de kıvrılmaya meyillidir.
Hatt-ı İlhani İlhanlılar devrinde ve daha çok Anadolu'daki binalarda kitabe olarak kullanılan keşideli yazı.
Hatt-ı Mağribi Cezayir, Tunus, Faslıların yazılarına verilen ad. Kûfi'nin acemice yazılmış şeklidir.
Hatt-ı Münkesir Kırtılama
Hatt-ı Şeceri Uydurma bir yazıdır. Tanınmış hattatların hiçbiri böyle bir örnek bırakmamıştır. Yazıyı iyi öğrenemeyenler arasında sanki ağaç dallarını tabii yönlerinde keserek yazının şekline göre dizmiş ve düzenlemişler izlenimini bırakır. Bunlar çoğunlukla tanınmış hattatların herhangi bir yazıları üzerinden bu dalları eğip bükerek yapılmıştır.
Hatt-ı Zerendud
1. Altınla yazılmış cel'i yazılar.
2. Kağıdın üzerine sıvama altın sürülmesi anlamına kullanılan bir tabirdir.
Hattat
1. Bir hat üstâdından meşk edip icâzet alarak, hat eserleri yazmaya ve hat sanatını öğretmeye yetkili olan sanatçı.
2. Hat yazan kişi. Güzel yazı yazan sanatçı. Son Abbasi halifesi Musta'sım Billâh'ın. kölesi olduğu söylenen Amasyalı Yâkut-ı Musta'sımi'ye kadar kalemin ağzı düz kesilirdi. Yakut eğri keserek tahrif-i kalemi bulmuş ve aklâm-ı sitteye yeni bir biçim kazandırmıştır. İşte Yakut'a, sanatta yaptığı bu yenilikten dolayı hattat denilmiş, hat ve hattatlık Yakut'la seçkin bir sanat ekolü hâline gelince kelime terimleşmiştir. Yakut'tan önce güzel yazı yazanlara katip denildiği gibi hattat da deniliyordu, fakat Yakut 'tan sonra yalnız hattat kelimesi kullanılmış, katip ve küttâp denilmemiştir. Mir Ali Herevi'ye göre hattat olmak için beş şey gerektir: Birincisi dikkat-i tab', ikincisi yazıdan anlamak, üçüncüsü elde kuvvet, dördüncüsü emek çekmek, beşincisi yazı için lâzım gelen kâğıt, kalem ve mürekkebin en iyilerinin bulunması.
Hava Kabarcığı Tekneye ebrulamak üzere kapatılan kâğıdın kitre ile arasında sıkışan havadır.
Hayvan Motifleri Süslemede iki şekilde kullanılmıştır : Yalın hayvan biçimleri (harpi yarı insan-yarı hayvan, simurg, anka, ejder...), stilize hayvan motifleri (rûmi stilize hayvan organları).
Hazire Etrafında duvar veya çit bulunan ağıl, mezarlık.
Diğer Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri
Terimler Sözlüğü Ana Sayfa
Açıklamalı Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri Sözlüğü